Apel POLEGŁYCH w okresie Stanu Wojennego

Wszystko od nas zależy, czy rzeczywiście ich ofiara przyczyni się do tego, żeby słowa użyte w tytule mojego wpisu okazały się prawdą.

Jan Bogatko

...to powinni być patroni ulic i placów w polskich miastach,

pozdrawiam,

Roman Franz lat 32 Sztygar z Kopalni Węgla Kamiennego w Gliwicach. Wieczorem 7 stycznia 1985 r. został zatrzymany przez milicję na komisariacie kolejowym. Kilka godzin później, nieprzytomny, został znaleziony na ławce koło dworca PKP. Zmarł po przewiezieniu do szpitala. Przyczyną śmierci były liczne urazy głowy, wskazujące na pobicie. Sprawców nie wykryto.

Michał Adamowicz lat 28

Elektryk z Zakładów Górniczych w Lubinie, członek „Solidarności”. Zmarł 5 września 1982 r. w wyniku ran postrzałowych głowy, odniesionych podczas tłumienia przez milicję demonstracji w dniu 31 sierpnia 1982 r. w Lubinie. Osierocił dwoje dzieci. Zacieranie śladów zbrodni rozpoczęto już kilka godzin po tragedii. W rezultacie, po długotrwałym procesie, skazano jedynie trzech dowódców pacyfikacji – Bogdana Garusa, Tadeusza Jarockiego, Jana Maja. Wyroki, zmniejszone na mocy amnestii, wyniosły od 2,5 do 3,5 lat więzienia.

Marcin Antonowicz
lat 19

Student I roku Uniwersytetu Gdańskiego. Zatrzymany przez funkcjonariuszy ZOMO wieczorem 19 października 1985 r. na ulicy w rodzinnym Olsztynie. W trakcie przewozu milicyjną ciężarówką dotkliwie pobity i wyrzucony z samochodu. Zmarł 2 listopada 1985 r. nie odzyskawszy przytomności. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną z udziałem władz uczelni, duchowieństwa i mieszkańców miasta. Śledztwo, mające wykazać niewinność milicjantów, prowadzono pod ścisłym nadzorem WUSW i kierownictwa MSW.

Emil Barchański
lat 17

Uczeń Liceum im. Mikołaja Reja w Warszawie. 10 lutego 1982 r. wraz z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik Feliksa Dzierżyńskiego. Zatrzymany przez SB 3 marca 1982 r. podczas druku wydawnictw podziemnych, był bity i zmuszany do składania fałszywych zeznań. Jego odważna postawa podczas procesu starszych kolegów przyczyniła się do ich uniewinnienia. Jako nieletni otrzymał nadzór kuratora. 3 czerwca 1982 r. razem ze znajomym pojechał nad Wisłę, gdzie zaginął w tajemniczych okolicznościach. Po dwóch dniach jego ciało wyłowiono z rzeki.

Piotr Bartoszcze
lat 34

Rolnik ze Sławęcina na Kujawach. Jeden z organizatorów struktur związkowych „Solidarności Chłopskiej”, uczestnik strajków chłopskich i sygnatariusz porozumień bydgoskich z kwietnia 1981 r., poprzedzających rejestrację NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych. Internowany w stanie wojennym. Po uwolnieniu prowadził konspiracyjną działalność związkową. Inwigilowany przez SB, wielokrotnie przesłuchiwany i re­widowany. Zaginął 7 lutego 1984 r. podczas rozwożenia wydawnictw podziemnych. 9 lutego 1984 r. brat znalazł jego ciało w studzience melioracyjnej na polu. Widoczne były ślady bicia i duszenia. Osierocił czworo dzieci, najmłodsze urodziło się po śmierci ojca. Śledztwo umorzono „wobec niestwierdzenia przestępstwa”.

Antoni Browarczyk
lat 20

Śmiertelnie postrzelony w głowę 17 grudnia 1981 r. w śródmieściu Gdańska, podczas tłumienia przez milicję i wojsko demonstracji przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. W demonstracji nie brał udziału, wracał z praktyk w zakładzie elektromechanicznym. Kula dosięgła go przypadkowo, gdy stał na przystanku. Zmarł 23 grudnia 1981 r. w szpitalu.
Śledztwo umorzono „wobec niewykrycia sprawców nieostrożnego użycia broni”.

Wojciech Cielecki
lat 19

Zatrzymany 2 kwietnia 1982 r. przez patrol wojskowy celem wylegitymowania na ulicy w Bia­łej Podlaskiej. Podczas próby ucieczki został zastrzelony przez nietrzeźwego starszego sierżanta Andrzeja Kuśpita. Zabójcę Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego skazał na karę 12 lat pozbawienia wolności.

Wojciech Cieślewicz
lat 29

Absolwent Uniwersytetu Adama Mickiewicza, dziennikarz. Kilkakrotnie uderzony pałką po głowie 13 lutego 1982 r. podczas rozpędzania przez milicję demonstracji na Moście Teatralnym w Poznaniu. Był przypadkowym przechodniem. Dwukrotnie poddany trepanacji czaszki, zmarł 2 marca 1982 r. nie odzyskawszy przytomności. Śledztwo nie doprowadziło do ustalenia sprawców.

Józef Czekalski
lat 48

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach. Zabity 16 grudnia 1981 r. strzałem w klatkę piersiową w czasie pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO. W kopalni przepracował ponad 20 lat, brakowało mu dwóch lat do emerytury. Osierocił córkę. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Janina Drabowska
lat 63

Rencistka, zmarła 1 września 1983 r. na skutek obrzęku płuc, spowodowanego działaniem gazów łzawiących użytych do rozpędzenia demonstracji w Nowej Hucie 31 sierpnia 1983 r.

Władysław Durda
lat 43

Ślusarz z Zarządu Portu Szczecin. Zmarł w nocy z 3 na 4 maja 1982 r., zatruty gazami łzawiącymi użytymi do rozpędzenia demonstracji w dniu 3 maja 1982 r. w Szczecinie. Podczas zajść nie wychodził z domu, ale mieszkanie było tak zagazowane, że zaczął się dusić. Milicja odmówiła jego żonie wezwania pogotowia.

Tadeusz Frąś
lat 34

Nauczyciel, przewodniczący NSZZ „Solidarność” w szkole podstawowej w Zabierzowie Bocheńskim koło Niepołomic. W stanie wojennym prowadził niezależną działalność związkową. 7 września 1983 r. wyjechał do Krakowa, nie dotarł jednak na umówione spotkanie. Jego ciało ze śladami ciężkiego pobicia znaleziono na przedmieściu Krakowa. W prowadzonym tendencyjnie śledztwie przyjęto wersję samobójstwa.

Józef Giza
lat 24

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, zginął 16 grudnia 1981 r. w czasie pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO. Pochodził z Zamojszczyzny. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Joachim Gnida
lat 28

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, postrzelony w głowę 16 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO. Zmarł w szpitalu 2 stycznia 1982 r. Osierocił 2-letnią córkę. Został pochowany w Mikołowie. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Ryszard Gzik
lat 35

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, zginął od strzału w głowę 16 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO. Osierocił 11-letnią córkę. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Jacek Jerz
lat 38

Współzałożyciel MKZ NSZZ „Solidarność” w Radomiu i delegat na I Krajowy Zjazd Związku. Członek władz krajowych Konfederacji Polski Niepodległej oraz władz ogólnopolskich Komitetu Więzionych za Przekonania. W stanie wojennym internowany m.in. w Kwidzynie, gdzie był jedną z ofiar brutalnej pacyfikacji ośrodka. Zwolniony w ostatniej grupie internowanych pod koniec grudnia 1982 r. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach 31 stycznia 1983 r.

Wacław Kamiński
lat 32

Spawacz na Wydziale K-2 Stoczni Gdańskiej. W czasie demonstracji przeciwko delegalizacji „Solidarności” w dniu 12 października 1982 r. został trafiony petardą gazową w głowę. Nieprzytomny, podczas przewożenia Żukiem do szpitala przez przypadkowego świadka, został jeszcze pobity przez zomowców. Zmarł w szpitalu 28 listopada 1982 r. nie odzyskawszy przytomności. Osierocił syna.

Bogusław Kopczak
lat 28

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, zabity strzałem w brzuch w czasie pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO 16 grudnia 1981 r. W kopalni pracował od 8 miesięcy. Osierocił 1,5-roczną córkę. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się także proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Tadeusz Kostecki
lat 62

Inżynier hydrotechnik, absolwent Politechniki Wrocławskiej, członek NSZZ „Solidarność”. Pracował w Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Po wprowadzeniu stanu wojennego przyłączył się, jako delegat swojego zakładu, do strajkujących na Politechnice. Zmarł na zawał serca po pobiciu przez funkcjonariuszy ZOMO w czasie brutalnej pacyfikacji uczelni w nocy 15 grudnia 1981 r.

ksiądz Stanisław Kowalczyk
ojciec Honoriusz
lat 48

Dominikanin, duszpasterz akademicki w kościele oo. Dominikanów w Poznaniu, opiekun młodzieży strajkującej w 1981 r. Po wprowadzeniu stanu wojennego skupiał wokół siebie ludzi z podziemia solidarnościowego, organizował pomoc dla internowanych. Odprawiał msze św. w intencji Ojczyzny. 17 kwietnia 1983 r. został ciężko ranny w wypadku samochodowym koło Mogilna, do którego doszło w niewyjaśnionych okolicznościach. Zmarł 8 maja 1983 r. W powszechnej opinii sprawcami wypadku byli funkcjonariusze SB.

Ryszard Kowalski
lat 44

Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Hucie Katowice, aresztowany po strajku 28 grudnia 1981 r. Był więziony bez rozprawy i wyroku do 24 stycznia 1983 r. Dnia 7 lutego 1983 r. wyszedł z domu w poszukiwaniu pracy i zaginął. Jego zwłoki wyłowiono z Wisły 30 marca 1983 r.

Stanisław Królik
lat 39

Pracownik „Fotooptyki” w Warszawie. 10 listopada 1982 r. wracając z pracy czekał na autobus na przystanku przy Uniwersytecie. Tam został pobity przez milicjantów rozpędzających demonstrantów. Zmarł 16 listopada 1982 r.

Józef Larysz
lat 41

Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w zakładach „Elwro” w Pszczynie. Internowany, został zwolniony z pracy. Starał się o zgodę na wyjazd do Australii. Zmarł 7 marca 1983 r. na zawał serca po kolejnym przesłuchaniu w Komendzie Wojewódzkiej MO w Katowicach.

Grzegorz Luks
lat 19

Wieczorem 29 sierpnia 1986 r. odprowadzał kolegę na dworzec w Goleniowie. Został bezpodstawnie zatrzymany przez patrol MO i skatowany na komisariacie. 31 sierpnia 1986 r. trafił do szpitala. Zmarł 14 stycznia 1987 r. w wyniku odniesionych obrażeń wewnętrznych. Od 1 września 1986 r. miał rozpocząć pracę i dorosłe życie. Sąd w Szczecinie skazał milicjanta winnego pobicia na dwa lata więzienia, ten jednak nie stawił się do odbycia kary.

Bernard Łyskawa
lat 51

Mechanik w COBP „Poltegor” we Wrocławiu. 1 maja 1983 r. brał udział w nielegalnym pochodzie zorganizowanym przez opozycję. Uciekając przed milicją rozpędzającą demonstrantów został uderzony pojemnikiem z gazem w klatkę piersiową, w wyniku czego zasłabł. Milicjanci udaremnili próbę ratowania go, podjętą przez anonimowego lekarza. Zmarł na zawał serca w bramie przy ul. Wita Stwosza.

Piotr Majchrzak
lat 19

Uczeń Technikum Ogrodniczego w Poznaniu. Wieczorem 11 maja 1982 r. w centrum Poznania został wylegitymowany przez funkcjonariuszy ZOMO i dotkliwie pobity. Przyczyną mógł być wpięty w ubranie opornik. Zmarł w szpitalu 18 maja 1982 r. na skutek rozległych obrażeń czaszki, nie odzyskawszy przytomności. Śledztwo umorzono „z powodu niewykrycia sprawców przestępstwa”.

Kazimierz Majewski
lat 46

Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Jeleniogórskich Zakładach Narzędziowych. Internowany latem 1982 r. „w ramach działań profilaktycznych”. Na skutek nieustannej nagonki, inwigilacji, gróźb pod adresem rodziny i nakłaniania do współpracy z SB popełnił samobójstwo 29 października 1982 r. Śledztwo w tej sprawie prowadzone było pod bezpośrednim nadzorem Prokuratury Generalnej i MSW. Akt jego umorzenia wielokrotnie „przeredagowywano” tak, aby ukryć jakikolwiek ślad udziału funkcjonariuszy SB w tragedii.

Lesław Martin
lat 37

Elektryk, pracownik piekarni, członek Komisji Rewizyjnej Zarządu Regionu Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność”, kolporter i drukarz nielegalnych wydawnictw. Dwukrotnie internowany, inwigilowany przez SB. Wieczorem 11 stycznia 1985 r. został zrzucony przez „nieznanych sprawców” z kładki dla pieszych nad torami kolejowymi we Wrocławiu. Zmarł 23 stycznia 1985 r. w wyniku doznanych obrażeń nie odzyskawszy przytomności. Na kilka miesięcy przed śmiercią mówił żonie, że jest śledzony, twierdził: „oni mnie chyba dopadną”. Osierocił dwóch synów.

Kazimierz Michalczyk
lat 27

Tokarz z ELWRO we Wrocławiu. 31 sierpnia 1982 r. był świadkiem rozpędzania przez milicję demonstracji w rejonie ul. Legnickiej. Śmiertelnie postrzelony, zmarł w szpitalu 2 września 1982 r. Śledztwo umorzono.

Robert Możejko
lat 25

Działacz Federacji Młodzieży Walczącej z Kętrzyna. Wielokrotnie namawiany do podjęcia współpracy z SB. 31 maja 1989 r. widziano go po raz ostatni z funkcjonariuszem Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Kę­trzynie. 3 czerwca 1989 r. jego ciało wyłowiono z miejscowego stawu.

ksiądz Stefan Niedzielak
lat 75

Prałat, proboszcz parafii św. Karola Boromeusza na Powązkach w Warszawie. Żołnierz AK, po wojnie członek Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Pracował w warszawskich parafiach, od 1977 r. na Powązkach. Prowadził działalność upamiętniającą Polaków poległych na Wschodzie, odprawiał msze rocznicowe, był współzałożycielem Rodziny Katyńskiej, inicjatorem ustawienia na cmentarzu Krzyża Katyńskiego. Wspierał opozycję zgrupowaną wokół ideałów tradycji niepodległościowych. Był inwigilowany przez SB i szykanowany, stale otrzymywał anonimy z pogróżkami. Został zamordowany na plebanii 20 stycznia 1989 r. Sprawcy pozostali nieznani.

Andrzej Pełka
lat 20

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, trafiony trzema kulami 16 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO, zmarł po kilku godzinach w szpitalu. Najmłodszy z zastrzelonych. Pochowany na cmentarzu w Niedośpielinie pod Piotrkowem Trybunalskim. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Bogusław Podborączyński
lat 21

Spawacz w Zakładach Urządzeń Przemysłowych w Nysie. Działacz „Solidarności”, kolporter. Zaginął 14 marca 1983 r. Prawdopodobnie został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO. Jego zwłoki wyłowiono z rzeki 15 kwietnia 1983 r. Śledztwo umorzono.

ksiądz Jerzy Popiełuszko
lat 37

Święcenia kapłańskie otrzymał w 1972 r., pracował w podwarszawskich i warszawskich parafiach, kapelan „Solidarności”. W stanie wo­jen­nym w kościele p.w. św. Stanisława Kostki w Warszawie odprawiał msze za Ojczyznę, gromadzące tłumy wiernych. Wielokrotnie szykanowany przez władze. Wracając z Bydgoszczy 19 października 1984 r. został uprowadzony przez funkcjonariuszy MSW. Został skatowany i zamordowany. Jego ciało wyłowiono 30 października 1984 r. ze zbiornika wodnego na Wiśle koło Włocławka. Bezpośrednich sprawców mordu: Grzegorza Piotrowskiego, Leszka Pękalę i Waldemara Chmielewskiego skazano na kary od 14 do 25 lat więzienia, zmniejszone następnie na mocy amnestii. Obecnie wszyscy są już na wolności. Mimo kilkakrotnych prób postawienia przed sądem, mocodawcy tej zbrodni nigdy nie zostali ukarani.

Mieczysław Poźniak
lat 26

Robotnik w „Elektromontażu” w Lubinie. Zginął 31 sierpnia 1982 r. od rany postrzałowej w brzuch podczas rozpędzania przez oddziały milicji demonstracji w Lubinie. Zacieranie śladów zbrodni rozpoczęto już kilka godzin po tragedii. W rezultacie, po długotrwałym procesie, skazano jedynie trzech dowódców pacyfikacji – Bogdana Garusa, Tadeusza Jarockiego, Jana Maja. Wyroki, zmniejszone na mocy amnestii wyniosły od 2,5 do 3,5 lat więzienia.

Grzegorz Przemyk
lat 19

Maturzysta z XVII LO im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego w Warszawie, syn Barbary Sadowskiej – poetki, działaczki Prymasowskiego Komitetu Opieki nad Osobami Pozbawionymi Wolności i ich Rodzinami. 12 maja 1983 r. został zatrzymany na Starym Mieście przez milicjantów i bestialsko pobity w komisariacie przy ul. Jezuickiej. „Bijcie tak, żeby nie było śladów” – polecił dyżurny funkcjonariusz. Zmarł 14 maja 1983 r. w wyniku obrażeń wewnętrznych. W 1984 r. w wyreżyserowanym procesie o jego pobicie oskarżono sanitariuszy pogotowia, którzy wieźli Grzegorza do szpitala. Trwa piąty proces milicjanta oskarżonego o dokonanie zbrodni, dotychczas wszystkie kończyły się jego uniewinnieniem.

Mieczysław Radomski
lat 56

Ślusarz z „Unitry-Unimy” w Warszawie, członek „Solidarności”. 3 maja 1982 r. szedł na mszę do Katedry. Zasłabł podczas rozpędzania demonstracji przez ZOMO w Śródmieściu. Zmarł w drodze do szpitala. Śledztwo umorzono.

Stanisław Rak
lat 35

Zegarmistrz. 31 sierpnia 1982 r. został zatrzymany przez MO w czasie demonstracji „solidarnościowej” w Kielcach, przewieziony do Komendy Miejskiej i dotkliwie pobity. Zmarł 7 września 1982 r. w wyniku odniesionych obrażeń.

Mieczysław Rokitowski
lat 47

Aresztowany 21 marca 1982 r. w Przemyślu pod zarzutem rozpowszechniania nielegalnych wydawnictw. Pobity w areszcie śledczym w Załężu, zmarł 3 kwietnia 1982 r. Postępowanie umorzono.

Piotr Sadowski
lat 22

Pracownik Portu Gdańskiego. 31 sierpnia 1982 r. w centrum Gdańska, podczas ucieczki przed oddziałami milicji rozpędzającymi demonstrantów, przewrócił się i uderzył w głowę. Nieprzytomny, uległ zatruciu gazami łzawiącymi. Zmarł po przewiezieniu do szpitala. Śledztwo umorzono „z powodu niestwierdzenia czynu przestępczego”

Jan Samsonowicz
lat 39

Aktywny działacz opozycji przedsierpniowej, współzałożyciel Ruchu Młodej Polski, współpracownik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, założyciel NSZZ „Solidarność” na Akademii Medycznej w Gdańsku, członek Zarządu Regionu, delegat na I Krajowy Zjazd NSZZ „Solidarność”. Zwolniony z internowania w lipcu 1982 r., nadal działał w strukturach konspiracyjnych. Pozostawał pod ciągłym nadzorem SB. O świcie 30 czerwca 1983 r. znaleziono jego zwłoki wiszące na pasku na ogrodzeniu stadionu RKS „Stoczniowiec” w Gdańsku. Wcześniej widziano go w tej okolicy w towarzystwie dwóch mężczyzn. Śledztwo miało uwiarygodnić wersję samobójstwa.

Zbigniew Simoniuk
lat 33

Działacz białostockiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. W styczniu 1981 r. w niewyjaśnionych okolicznościach został podpalony, w kwietniu zaginął. Po kilku dniach znaleziono go krańcowo wyczerpanego ze śladami licznych obrażeń. W grudniu 1981 r. internowany, w październiku 1982 r. aresztowany i skazany na dwa lata pozbawienia wolności. Według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo 8 stycznia 1983 r. w więzieniu w Białymstoku.

Ryszard Smagur
lat 29

Pracownik introligatorni w Krakowie. Zginął 1 ma­ja 1983 r. ugodzony w szyję petardą z gazem łzawiącym podczas rozpędzania przez milicję demonstracji w Nowej Hucie. Śledztwo umorzono „z uwagi na niewykrycie sprawcy”.

Jan Stawisiński
lat 22

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, pochodził z Koszalina. Zmarł 25 stycznia 1982 r. w szpitalu w wyniku rany postrzałowej głowy, odniesionej podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO 16 grudnia 1981 r. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Jan Strzelecki
lat 69

Socjolog, eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego, działacz socjalistyczny, pracownik nauko­wy Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, autor m.in. Prób świadectwa. Miłośnik gór, taternik i narciarz. Aktywny działacz opozycji demokratycznej, członek Towarzystwa Kursów Naukowych, uczestnik konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”. Doradca Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w stanie wojennym internowany. W 1987 r. współinicjator odrodzenia Polskiej Partii Socjalistycznej. W nocy z 29 na 30 czerwca 1988 r. padł ofiarą brutalnego napadu nad Wisłą, w wyniku którego zmarł 11 lipca 1988 r. Okoliczności napadu nigdy nie zostały wyjaśnione.

ksiądz Stanisław Suchowolec
lat 31

Wikariusz w parafii Najświętszej Marii Panny na Dojlidach w Białymstoku, wcześniej w Suchowoli. Utworzył duszpasterstwo robotnicze, organizował msze św. za Ojczyznę, pomagał prześladowanym, był kapelanem białostockiej Solidarności oraz miejscowego KPN. Wielokrotnie pobity „przez nieznanych sprawców”. Otrzymywał liczne anonimy z pogróżkami, żył w stałym poczuciu zagrożenia. Zginął w pożarze swojego mieszkania 30 stycznia 1989 r. Sprawców podpalenia nie wykryto.

Zbigniew Szkarłat
lat 43

Działacz nowosądeckiej „Solidarności”, w 1984 r. aresztowany i uwięziony „za udział w nielegalnych strukturach”, jeden z inicjatorów mszy św. za Ojczyznę w Nowym Sączu, wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany. 2 lutego 1986 r. został znaleziony na ulicy ciężko pobity. Zmarł 9 lutego 1986 r. w wyniku rozległego pęknięcia czaszki i uszkodzenia mózgu.

Zbigniew Tokarczyk
lat 31

Pracownik elektrowni w Stalowej Woli, działacz „Solidarności” i KPN. Internowany, szykanowany przez SB. Został zamordowany przed własnym domem w nocy z 23 na 24 lutego 1984 r. przez „nieznanych sprawców”. Śledztwo umorzono.

Andrzej Trajkowski
lat 32

Mechanik z Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Instalacji Przemysłowych. Zginął 31 sierpnia 1982 r. w wyniku rany postrzałowej głowy, odniesionej w czasie rozpędzania przez mi­licję demonstracji w Lubinie. Osierocił czworo dzieci, najmłodsze urodziło się już po śmierci ojca. Zacieranie śladów zbrodni rozpoczęto już kilka godzin po tragedii. W rezultacie, po długotrwałym procesie, skazano jedynie trzech dowódców pacyfikacji – Bogdana Garusa, Tadeusza Jarockiego, Jana Maja. Wyroki, zmniejszone na mocy amnestii, wyniosły od 2,5 do 3,5 lat więzienia.

Zbigniew Wilk
lat 30

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, zabity strzałem w plecy podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO 16 grudnia 1981 r. Osierocił dwoje dzieci. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Bogdan Włosik
lat 20

Elektryk z Huty im. Lenina, zginął 13 października 1982 r. zastrzelony przez funkcjonariusza SB Andrzeja Augustyna podczas demonstracji w Nowej Hucie. Morderca został w 1992 r. skazany na 10 lat więzienia, zwolniony po odbyciu połowy kary.

Zbigniew Wołoszyn
lat 46

Fizyk, pracownik Centralnego Laboratorium Och­ro­ny Radiologicznej w Warszawie, działacz podziemnej „Solidarności”. Badał skutki wybuchu reaktora w Czarnobylu. Jego zwłoki znaleziono 9 stycznia 1987 r. w Warszawie przed 10-piętrowym budynkiem naprzeciwko pracy. Śledztwo od razu ukierunkowano na wersję samobójstwa, choć była ona wątpliwa.

Zenon Zając
lat 22

Górnik z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, zabity strzałem w klatkę piersiową podczas pacyfikacji kopalni przez oddziały ZOMO 16 grudnia 1981 r. Pochodził z poznańskiego. Wszczęte śledztwo służyło ukryciu sprawców zbrodni, a nie ich ukaraniu. Utrudnia to toczący się od 1993 r. proces milicjantów z plutonu specjalnego ZOMO, oskarżonych o dokonanie zbrodni. Trwa proces trzech prokuratorów wojskowych, oskarżonych przez IPN w 2004 r. o utrudnianie prowadzonego w 1982 r. śledztwa. Po raz trzeci rozpoczął się proces Czesława Kiszczaka, oskarżonego o wydanie tajnego szyfrogramu, który umożliwił użycie broni w trakcie pacyfikacji strajkujących zakładów.

Jerzy Zieleński
lat 53

Żołnierz AK, popularyzator nauki, dziennikarz i publicysta „Problemów” i „Literatury”. Współpracował z „Biuletynem Informacyjnym KOR” i „Robotnikiem”. Po sierpniu 1980 r. inicjator zmiany władz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Współtwórca nieformalnego zespołu dziennikarzy „Doświadczenie i Przyszłość”, który opracował „Raport o Polsce” wydany w drugim obiegu w 1981 r. Doradca NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze. Delegat na I Krajowy Zjazd NSZZ „Solidarność”. W końcu 1981 r. otrzymał nominację na redaktora naczelnego nowego pisma związkowego – „Tygodnika Mazowsze”. Pracował nad pierwszym numerem, który miał się ukazać w styczniu 1982 r. 13 grudnia 1981 r. na wiadomość o wprowadzeniu stanu wojennego popełnił samobójstwo. Dla uczczenia jego pamięci „Tygodnik Mazowsze”, wydawany w stanie wojennym jako pismo podziemne, zaczynał się od numeru drugiego.

Jan Ziółkowski
lat 43

Członek NSZZ „Solidarność”, współpracownik Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Czerwca ‘56 w Poznaniu. 1 marca 1983 r. został wezwany do V Komendy MO na przesłuchanie, w trakcie którego został pobity przez funkcjonariuszy. Zmarł 5 marca 1983 r. w wyniku odniesionych urazów.

ksiądz Sylwester Zych
lat 39

Kapłan archidiecezji warszawskiej, współpracownik „Solidarności”. W 1982 r. oskarżony o gromadzenie broni i współudział w zabójstwie sierżanta Karosa. W więzieniu był szykanowany i straszony. Po odzyskaniu wolności w 1986 r. nadal prowadził działalność niezależną, nawiązał współpracę z KPN. W nocy 11 lipca 1989 r. jego ciało znaleziono na dworcu PKS w Krynicy Morskiej. Śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

Prosiłem by ten apel poległych był na stronie głównej jako swego rodzaju memento dla młodego pokolenia Polaków, bo nie wszyscy z nich wiedzą, że wówczas większość z ofiar stanowili ludzie bardzo młodzi tacy jak oni.

Dziś ich rówieśnicy nie wiedzą o nich nic albo prawie nic.

Jeszcze raz ponawiam prośbę przesłaną wcześniej do administracji NP na "Kontakt".

Chociaż MY nie zapominajmy o Nich!!!

Pozdrawiam

Obibok na własny koszt

W stanie wojennym znajomy Słowak zapytał mnie jaka jest różnica między Jaruzelskim i Pinochetem. Odpowiedziałem - nie wiem. A on na to: dwóch dioptrii!!!

Byli Obroncami Wartosci i Godnosci ludzkich i jak Ci mityczni obroncy oddali swe zycie.NIGDY NIE ZAPOMNE O ICH OFIERZE A ZDRAJCOM I MORDERCOM O ICH MORDACH I WINIE.Pytanie jakie wtedy zadawalismy DAKAD NAS PROWADZISZ SLEPCZE mozemy i dzis zadac temu URZEDNIKOWI BEZ HONORU.I WIDZIALEM ICH STRACH KIEDY 12 LUTEGO 1982 ROKU SKLADALEM KWIATY WRAZ ZE SWIEZO POSLUBIONA MALZOKA POD KRZYZEM W GDYNI.Oni juz wtedy wiedzieli ze nie sa w stanie wszystkich zamordowac i przyjdzie czas zaplaty za winy.I tylko zal ze po tylu latach nie znalazlo sie dosc odwaznych ludzi aby takie kanalie jak ten SLEPIEC nie konczyly swojego zywota w celi.